Trichotillomania jest klasyfikowana przez badaczy jako zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się niekontrolowanym i przymusowym wyrywaniem własnych włosów. Osoby cierpiące na trichotillomanię wyrywają je z różnych części ciała, przede wszystkim skóry głowy, ale również z brwi czy okolic intymnych. Dowiedz się, jakie są konsekwencje schorzenia? Jak przebiega diagnostyka i leczenie trichotillomanii?
Spis treści
Trichotillomania – co to jest?
Trichotillomania (TTM) to zaburzenie psychodermatologiczne, objawiające się niekontrolowanym wyrywaniem własnych włosów z różnych części ciała. Początkowo klasyfikacja amerykańska (DSM-5) określała przypadłość jako zaburzenie kontroli impulsów, obecnie zaś międzynarodowa klasyfikacja chorób (ICD-11) kategoryzuje ją jako zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne. Szacuje się, że trichotillomania dotyka ok. 1–3% populacji. Najczęściej dotyczy skóry głowy, brwi, rzęs, ale również innych owłosionych części ciała, takich jak broda czy okolice łonowe. Pacjenci, cierpiący na trichotillomanię, odczuwają cechujący się niemożnością powstrzymania przymus wyrywania włosów, a po wykonaniu tej czynności czują krótkotrwałą ulgę i spadek napięcia. Do nasilenia objawów dochodzi przy kolejnym wzroście napięcia – na przykład w sytuacji stresowej – wtedy potrzeba wyrywania sobie włosów pojawia się ponownie. Schorzenie skutkuje poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i emocjonalnymi, ponieważ coraz większe ubytki owłosienia są przyczyną wzrostu napięcia i napędzają tzw. mechanizm błędnego koła.
Czym charakteryzuje się trichotillomania – objawy
Głównym objawem trichotillomanii jest niekontrolowane wyrywanie włosów z głowy lub innej części ciała. W dłuższej perspektywie prowadzi do widocznych ubytków w owłosieniu (najczęściej na skórze głowy) oraz może wpływać na wystąpienie poważnych konsekwencji zdrowotnych – zwłaszcza jeśli jest połączona z trichofagią (zjadaniem włosów). U pacjentów z TTM najczęściej obserwuje się:
- nieregularne, pozbawione włosów obszary na owłosionej skórze głowy lub w innych częściach ciała,
- wyraźnie przerzedzone brwi lub brakujące rzęsy,
- włosy o różnej długości, wynikające z ciągłego wyrywania i odrastania włosów.
Osoby z trichotillomanią mogą:
- wyrywać włosy automatycznie, nie zdając sobie z tego sprawy, lub świadomie w celu rozładowania stresu i napięcia,
- odczuwać uczucie ulgi lub przyjemności po wyrwaniu włosów,
- odczuwać frustrację, wstyd, zażenowanie z powodu zaburzenia,
- mieć inne zaburzenia nawyków i popędów, dotyczące własnego ciała (na przykład obgryzanie paznokci).
Problem kompulsywnego wyrywania włosów łatwiej zauważyć, jeśli dotyczy włosów z głowy lub części twarzy, np. z brody. W przypadku gdy jest to wyrywanie włosów z mniej widocznych części ciała, niepokojące symptomy mogą być trudniejsze do zaobserwowania. Charakter i nasilenie objawów trichotillomanii mogą się nieco różnić w zależności od osoby, natomiast wspólną cechą jest to, że chory wyrywa włosy w sposób impulsywny i patologiczny.
Co powoduje trichotillomanię – przyczyny
Przyczyny trichotillomanii są złożone i mogą obejmować m.in.:
- czynniki genetyczne – skłonność do zaburzeń kontroli impulsów może być dziedziczna,
- zmiany chemiczne w mózgu – dysfunkcje w neuroprzekaźnikach, takich jak serotonina i dopamina, mogą wpływać na wystąpienie zaburzeń psychicznych, np. niemożności powstrzymania się od wyrywania włosów,
- zaburzenia lękowe i depresję – często współwystępuje z innymi zaburzeniami o podłożu psychicznym. Zdarza się, że pacjent nieświadomie wyrywa włosy i ignoruje widoczne objawy trichotillomanii,
- stres i traumatyczne wydarzenia – mogą wywoływać nasilenie objawów i prowadzić do wyrywania włosów jako mechanizmu radzenia sobie z emocjami.
Choroba wyrywania włosów może dotknąć osoby w każdym wieku, jednak najczęściej ujawnia się u młodszych pacjentów. Trichotillomania u dzieci może pojawić się już we wczesnym dzieciństwie – zwykle przed 13. rokiem życia.
Niezależnie od wieku i współwystępujących problemów zdrowotnych, aby uzyskać prawidłową diagnozę, należy udać się do doświadczonego specjalisty.
Jak rozpoznać trichotillomanię – diagnostyka
Problem wyrywania sobie włosów nie jest łatwą sytuacją dla pacjentów. Najczęściej decydują się na wizytę u specjalisty dopiero wtedy, gdy próby samodzielnego uporania się z przypadłością okazują się bezskuteczne a na skórze widoczne są spore ubytki w owłosieniu.
Diagnostyka trichotillomanii opiera się na:
- szczegółowym wywiadzie medycznym – lekarz pyta o nawyki wyrywania włosów, nasilenie objawów, czynniki wywołujące i towarzyszące emocje,
- badaniu dermatologicznym – ocena skóry głowy i innych miejsc wyrywania włosów w celu wykluczenia innych przyczyn wypadania włosów, takich jak łysienie plackowate, stany zapalne czy infekcje skórne,
- trichoskopii – szczegółowym badaniu skóry głowy, włosów i mieszków włosowych za pomocą specjalistycznego sprzętu – trichoskopu,
- ocenie psychologicznej – zrozumienie podłoża psychicznego zaburzenia i ewentualnych zaburzeń współistniejących.
Trichotillomania – leczenie dolegliwości
Leczenie trichotillomanii jest wyzwaniem i wymaga holistycznego i wielodyscyplinarnego podejścia. Wciąż trwa próba ustanowienia standardów leczenia – niektóre nowatorskie leki nadal wymagają dalszych testów. Obecnie stosowane są różne metody terapii, przede wszystkim:
- terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – szczególnie trening odwracania nawyków (HRT), który uczy pacjenta zastępować wyrywanie włosów innymi, pozytywnymi zachowaniami,
- farmakoterapia – może być stosowana jako uzupełnienie terapii behawioralnej. Pacjentom zaleca się najczęściej SSRI, TLPD, N-acetylocysteinę, bupropion, naltreskon, neuroleptyki atypowe, bupropion i dronabinol.
W niektórych przypadkach pomocne są również zabiegi medyczne i trychologiczne (pomocne również w leczeniu łysienia), które poprawiają stan i kondycję skóry głowy i stymulują odrost włosów. Można wśród nich wyróżnić: mezoterapię igłową skóry głowy, zabieg z osoczem bogatopłytkowym, stymulatory tkankowe, czy terapię peptydową.
Leczenie trichotillomanii w Warszawie
Klinika Projekt Skóra w Warszawie oferuje kompleksowe leczenie trichotillomanii, zapewniając pacjentom pomoc psychiatry, dermatologa, dostęp do farmakoterapii oraz zabiegów trychologicznych. Nasi doświadczeni specjaliści stale aktualizują wiedzą, co pozwala zapewnić metody leczenia zgodne z aktualnymi międzynarodowymi standardami. Wierzymy, że dzięki holistycznemu podejściu pacjenci mają większe szanse na satysfakcjonujące efekty leczenia i poprawę jakości życia.
FAQ
Na czym polega trichotillomania?
Trichotillomania to zaburzenie objawiające się głównie obsesyjno-kompulsywnym wyrywaniem sobie włosów z różnych części ciała. Najczęściej dotyczy owłosionej skóry głowy. Zwykle jest to reakcja na stres i napięcie, a wyrywanie włosów przynosi pacjentom krótkotrwałą ulgę.
Czy trichotillomania to OCD?
Zgodnie z klasyfikacją ICD-11 i DSM-5 trichotillomania należy do grupy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i pokrewnych.
Czy włosy odrosną po wyrywaniu?
Tak, ponieważ zwykle nie dochodzi do trwałego uszkodzenia mieszków włosowych, zaprzestanie wyrywania włosów pozwala im naturalnie odrosnąć. Pomocne mogą być zabiegi poprawiające kondycję skóry głowy i stymulujące proces wzrostu włosów, np. mezoterapia igłowa skóry głowy, stymulatory tkankowe, osocze bogatopłytkowe czy terapia peptydowa.
Jak przestać wyrywać włosy z głowy?
Trichotillomania jest zaburzeniem przewlekłym, które wymaga specjalistycznego podejścia. Dzięki połączeniu terapii behawioralnej z farmakoterapią u większości pacjentów uzyskuje się zadowalające rezultaty, znaczącą poprawę i kontrolę nad zachowaniami.
Czy trichotillomania może ustąpić samoistnie?
W niektórych przypadkach – zwłaszcza u dzieci z łagodnym przebiegiem – trichotillomania może ustąpić samoistnie. Najczęściej niezbędna jest jednak profesjonalna interwencja, pozwalająca zapobiec nawrotom i pogorszeniu stanu pacjenta.
Jak wyleczyć trichotillomanię?
Leczenie trichotillomanii wymaga specjalistycznej pomocy i holistycznego podejścia do problemu pacjenta, uwzględniającego przyczyny przypadłości i nasilenie objawów. Niektóre kliniki, np. Projekt Skóra w Warszawie, zapewniają kompleksową diagnostykę i leczenie pacjentów wyrywających sobie włosy. Najskuteczniejsze rezultaty w leczeniu trichotillomanii uzyskuje się dzięki połączeniu terapii behawioralno-poznawczej oraz farmakoterapii. W celu przyspieszenia procesu odrastania włosów na głowie warto rozważyć skorzystanie z zabiegów, takich jak mezoterapia igłowa, terapia peptydowa, osocze bogatopłytkowe czy stymulatory tkankowe.
Źródła:
- Piotr K. Krajewski, Henner Zirpel, David Saceda-Corralo, Diamant Thaçi, Jacek C. Szepietowski, Exploring pharmacological treatment for trichotillomania: do we need better education?, 2024
- Hira Ghani, Alicia Podwojniak, Isabella J. Tan, Rebecca Fliorent, Mohammad Jafferany, From tugs to treatments: a systematic review on pharmacological interventions for trichotillomania, 2024
- Daniel Fernandes Melo, Caren Dos Santos Lima, Bianca Maria Piraccini, Antonella Tosti,, Trichotillomania: What Do We Know So Far?, 2022
- Marciniak Agnieszka, Grzywna Natalia, Jaskuła Karolina, Orłowski Władysław, Trichotillomania– therapeutic possibilities, 2023
- Jon E. Grant, Brian L. Odlaug, Suck Won Kim, N-acetylcysteine, a glutamate modulator, in the treatment of trichotillomania: a double-blind, placebo-controlled study, 2009