Co roku u ponad trzech tysięcy Polaków diagnozowany jest czerniak. To nowotwór skóry, który we wczesnym stadium daje ogromne szanse na wyleczenie. Jednak badania wskazują, że nawet pół tysiąca Polaków diagnozuje go za późno. Przeciętny człowiek ma na ciele 20 znamion, które mogą być źródłem problemu i rozwinąć się w czerniaka. Dlatego tak istotne jest regularne badanie tych zmian. Najprostszym, a przy tym bardziej precyzyjnym badaniem jest wideodermatoskopia. Co to jest, na czym polega i kto powinien się zgłosić na to badanie?
Spis treści
Dermatoskopia
Dermatoskopia to inaczej mikroskopia epiluminescencyjna, która stosowana jest w diagnostyce znamion i pieprzyków. Jest całkowicie bezbolesna i nieinwazyjna, dlatego nie istnieją żadne przeciwwskazania do jej przeprowadzenia. Badaniu mogą się poddać nawet małe dzieci i kobiety w ciąży. Dermatoskopia polega na oglądaniu zmian skórnych przy pomocy dermatoskopu. To rodzaj lupy, która powiększenia obszar obserwacji 10-krotnie. Umożliwia również podświetlenie obserwowanego fragmentu światłem niespolaryzowanym lub spolaryzowanym. Dzięki temu możliwa jest obserwacja głębiej położonych struktur tkanki skórnej. Takie badanie pozwala stwierdzić, czy badane znamię to przebarwienie, znamię barwnikowe czy zmiana naczyniowa, a także ocenić jej charakter – czy to struktura o właściwościach łagodnych czy złośliwych.
Co to jest wideodermatoskopia?
Wideodermatoskopia jest podobna do klasycznej mikroskopii epiluminescencyjnej, jednak do przeprowadzenia badania wykorzystywany jest komputer, który umożliwia jeszcze większe i bardziej prezycyjne powiększenie obrazu – ponad 100-krotnie. W klinice Projekt Skóra pracujemy na wideodermatoskopie FotoFinder ATBM Master, który w ciągu trzech minut „mapuje” całe ciało i zapisuje wszystkie wykryte zmiany barwnikowe na ciele. Dodatkowo wyposażony jest w sztuczną inteligencję, która wskazuje, które z nich mogą okazać się znamionami nowotworowymi. Mapowanie całego ciała w ramach diagnostyki powinno być powtarzane co 6–12 miesięcy. Wszelkie znamiona są zapisywane w pamięci urządzenia, dlatego przy kolejnym badaniu można dokładnie ocenić, które z nich są nowe, a w obrębie których zaszły jakieś zmiany. Oprogramowanie znacznie usprawnia diagnostykę znamion, warto jednak podkreślić, że analizą wyników badania zajmuje się lekarz wykonujący badanie.
Wskazania do badania wideodermatoskopem
Pieprzyki wymagają regularnego sprawdzania, dlatego lekarze zalecają wykonywanie kontrolnej dermatoskopii co najmniej raz w roku, najlepiej po zakończeniu sezonu wakacyjnego, czyli jesienią lub wczesną zimą. Jest to szczególnie istotne w przypadku osób, które należą do grupy ryzyka:
- o jasnej karnacji,
- po oparzeniach słonecznych,
- przy występowaniu czerniaka w rodzinie,
- o dużej ilości znamion, zwłaszcza przekraczających średnicę 5 mm,
- opalające się lub często korzystające z solarium.
Szczególne wskazania do dermatoskopii i wideodermatoskopii to natomiast:
- monitorowanie zdiagnozowanych nowotworów skóry,
- nieokreślone zmiany skórne, wymagające diagnostyki,
- wszelkie zmiany w obrębie istniejących znamion (jej powiększanie, zaczerwienienie, zmiana barwy czy grubości),
- pojawienie się nowych znamion,
- opuchlizna i ból w obrębie pieprzyków,
- sączenie się krwi ze znamienia,
- utrzymujące się zmiany na skórze (strupki, guzki, nadżerki, plamki, zmiany barwnikowe paznokci i włosów).
Jak wygląda badanie wideodermatoskopowe?
Badanie wideodermatoskopem jest bezbolesne, całkowicie bezpieczne i nie wymaga szczególnych przygotowań ze strony pacjenta. Może trwać od kilkunastu minut w przypadku diagnostyki jednej lub kilku zmian, do nawet godziny w przypadku tworzenia pełnej mapy zmian (total body scan). Dokumentacja, która powstaje w wyniku badania jest przechowywana przez wiele lat, dzięki czemu możliwe jest jej odtwarzanie i porównywanie. Dzięki temu lekarz może podjąć decyzję, jak ma wyglądać dalsze postępowanie oraz czy wymagane jest podjęcie leczenia.
Jak często badać znamiona i pieprzyki?
Kontrolne badania znamion powinny odbywać się co 12 miesięcy, od momentu ukończenia przez pacjenta 15 roku życia. W przypadku jakichkolwiek niepokojących zmian lub pacjentów z grupy ryzyka badanie wideodermatoskopowe jest zalecane znacznie częściej – nawet raz na 3 miesięcy. Warto pamiętać, że ekspozycja na słońce tuż przed badaniem może zmienić obraz znamion i zaburzyć możliwość postawienia właściwej diagnozy. Z tego względu najkorzystniej jest, by przed planowanym badaniem pacjent powstrzymał się przed opalaniem oraz stosował kremy z filtrem przed wyjściem na zewnątrz. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących zmian, wskazane jest, by badanie przeprowadzić jak najszybciej (nawet jeśli skóra jest opalona) i skonsultować jego wyniki z dermatologiem.
